Ehsan Jami: “Ik ben een sociaal-democraat in hart en nieren.”

Momenteel interview ik met enige regelmaat studenten van de HBO-opleiding waar ik lesgeef voor het prachtige internettijdschrift De Leunstoel.  De ironie van het lot wil dat Alfred van der Helm en ik de eersten waren die de toen nog onbekende Ehsan Jami een interview afnamen. Ehsan was op dat moment student aan de opleiding waar ik momenteel aan verbonden ben, maar waarvan ik destijds het bestaan niet afwist. Je zou dus achteraf kunnen zeggen dat hij de eerste was in die reeks. Het interview verscheen eerder in De Rauie Règâh, Zesde jaargang, nummer 4, donderdag 27 januari 2005. In mijn brief aan Marcel Duyvestijn in De Leunstoel refereer ik aan dit interview vandaar dat ik hem nu ook op De Willem Publiceer. 

Politieke partijen zijn geen gezelligheidsverenigingen. Hoewel? Dat zijn ze natuurlijk ook, of ze zouden dat moeten zijn. Maar politieke bijeenkomsten zijn niet erg geschikt om je partijgenoten ‘als mens’ te leren kennen. De agenda’s zijn altijd veel te vol en er wordt veel te serieus en zwaarwichtig gepraat. In de pauzes en na afloop in de kroeg klieken meestal dezelfde groepjes samen en die kennen elkaar al. Dit geldt eens te meer voor de ‘allochtone PvdA-er’. Wij realiseren ons dat de allochtone leden waar wij mee omgaan ‘Nederlanders’ met een wat afwijkende geboorteplaats zijn. De PvdA heeft echter moeite met het formuleren van een eenduidige politiek t.o.v. ‘allochtonen’. Een probleem dat in ‘De kaasstolp aan diggelen’ al werd gesignaleerd, manifest werd toen Ayaan Hirsi Ali de PvdA verliet en in het post-Van Gogh tijdperk extra nijpend wordt.

Welke positie nemen onze allochtone leden in deze discussie in? De Rode Reiger gaat op onderzoek uit.

Als eerste spraken wij met Ehsan Jami. Ehsan is 19 jaar en komt oorspronkelijk uit Iran. In zijn woorden: “Een land zonder democratie. Een land zonder wetten. En een land dat geregeerd wordt met de koran in de ene hand en een zwaard in de andere.” Hij is lid geworden van de PvdA in november 2003. Vooral vanwege zijn geloof in sociaal-economisch stabiliteit. Hij heeft echter kritiek op het integratie en immigratie beleid. “Ik heb het vermoeden dat de PvdA het Paarse gedachtegoed nog handhaaft. Veel vrienden van mij vinden dat mijn standpunten niet matchen met het PvdA gedachtegoed. Maar ik geloof dat de PvdA het beste voor heeft met de Nederlandse bevolking. En ik geloof dat je binnen een systeem alleen veranderingen kan aanbrengen. Dus niet zomaar overstappen naar een andere partij zoals Ayaan Hirsi Ali.”

In de ouderlijke flatwoning van Ehsan Jami in het kalme Voorburg strijkt op een al even kalme winteravond de Rooie Reiger neer voor een interview. Leidraad is een kwartet moties, ingediend bij het Partijbestuur van de PvdA.

Je bent bestuurslid van de afdeling Leidschendam-Voorburg van de Partij van de Arbeid. Veel allochtonen in de Voorburgse politieke arena?

In Voorburg ben ik de eerste Iraniër, om niet te zeggen de eerste allochtoon die tot het lokaal bestuur van de PvdA is doorgedrongen. Maar daarbij hoeft het niet te blijven, want voor de gemeenteraadsverkiezingen ga ik mij in 2006 verkiesbaar stellen en word dan wellicht de eerste niet-autochtoon in de Voorburgse raad.

En je hebt je draai gevonden?

Ja hoor, het functioneren als partijlid gaat heel goed. Zo heb ik vier moties opgesteld, die alle betrekking hebben op het allochtonenbeleid. Drie ervan zijn door het afdelingsbestuur goedgekeurd en worden nu bij het Partijbestuur in Amsterdam ingediend.

De eerste motie luidt: Eerwraak dient te worden geregistreerd als apart misdrijf.
Het is een schande dat zoiets in Nederland voorkomt. Gezien de zeer specifieke culturele achtergrond, verdient eerwraak een aparte plek in het Wetboek van Strafrecht. Het is voor Nederland een nieuw fenomeen, overgekomen uit landen als Turkije en Marokko, en kan alleen adequaat worden aangepakt als het als zodanig ook onderkend wordt. Het is moord, maar geen ‘gewone’ moord. Het wordt ook vaak al aangekondigd door bedreigingen, maar het Nederlandse systeem kan niet optreden tegen ‘aangekondigde misdrijven’.

Speelt zoiets ook onder de Iraniërs in Nederland?
Naar schatting bevinden zich in Nederland zo’n vierentwintigduizend Iraanse immigranten; daarvan is 90% heel liberaal ingesteld. Onder hen komt eerwraak niet voor. Eerwraak komt vooral voort uit de cultuur van laagopgeleide immigranten uit islamitische gebieden. Het merendeel van de Iraniërs die hierheen is gevlucht voor het verstikkende regime van Khomeini was hoog opgeleid. In Iran behoorden zij tot de westers georiënteerde, verlichte intellectuele kringen.

Wanneer ben je zelf hierheen gekomen?
Tien jaar geleden ben ik vanuit Iran met mijn ouders meegevlucht naar Nederland. Inmiddels hebben we de Nederlandse nationaliteit verworven. De band die ik met mijn nieuwe vaderland heb opgebouwd is zo hecht dat mijn moeder mij het wel eens kwalijk neemt dat ik mij niet zo met de Iraanse cultuur identificeer.

Voor zover die Iraanse cultuur door de islam wordt bepaald, moet ik er inderdaad niets van hebben.

Ik vind het een probleem dat veel allochtonen in Nederland nog met hun hart in het land van herkomst leven. Je bent hier, dus je moet ook hier leven!

We merken dat je wat moeite hebt met de term ‘allochtoon’?
Engelsen, Amerikanen, Japanners in Nederland zijn óók allochtoon, maar die blijven altijd buiten het allochtonendebat. Maar om ons neer te leggen bij het algemene gebruik van de term ‘allochtoon’ voor Turken, Marokkanen en alles wat daarmee op één (Islamitische) hoop wordt gegooid? Het probleem is dan dat het gros van de allochtonen zo sterk op de koran georiënteerd blijft. De islam is heel intolerant. In 1998 heeft het Europese Hof vastgesteld dat de Islamitische wet, de sha’ria, in menig opzichtig onwettig is naar de maatstaven van het Europese recht. In Nederland kunnen verschillende koranteksten wegens “haatzaaien” strafbaar worden gesteld.

Geldt dat dan ook niet voor de Bijbel? Vooral in het Oude Testament wordt heel wat afgemoord in naam van God.
Voor zover er in de Bijbel al haatzaaiende teksten zouden voorkomen, wordt vanaf de kansel in ieder geval niet opgeroepen om die ook in de praktijk te brengen.

Je hebt zelf in Iran nog onder Khomeini geleefd...

Mijn grootouders waren nog moslim, maar mijn was vader ongodsdienstig en heeft mij altijd vrij gelaten om mijn eigen weg te zoeken op dat gebied. Mijn moeder heeft zich merkwaardig genoeg tot het christendom bekeerd. Als apotheker was mijn vader tevens politiek actief. Omdat hij anti-Khomeini was, is hij uiteindelijk Iran uitgevlucht. Als Arts zonder Grenzen is hij er ongemerkt trouwens nog teruggekeerd, om hulp te verlenen na de aardbeving in Bam.

In tegenstelling tot sommige berichten is het dagelijks leven in Iran niet dragelijk. Neem alleen al de meer dan levensgrote affiches die ze daar op de muren plakken van Sheik Yassin, de leider van de Hamas-terroristen!

In de heilige stad Mashad, waar het graf is van de profeet Ali, worden zweet en stof van de vloeren opgeveegd en als heilig verkocht. Dat gaat heel wat verder dan die flesjes met Lourdeswater, waar sommige Katholieken nog mee rondopen.

Maar het shi’ïtische Iran heeft toch geen banden met het soennitische Al Qaeda?

Als politiek en religie een verbond aangaan, is het gezamenlijke doel het enige dat telt. Om de gemeenschappelijke vijand aan te vallen steunt Iran dus het terrorisme – ook al is dat soennitisch geïnspireerd.

En hoe heb je als kind daaronder gehouden?

In Iran heb ik natuurlijk alleen mijn prille jeugd doorgebracht, maar daarbij heb ik het geluk gehad dat mijn vader als arts een bijna heilige status genoot. Ook ik genoot daar van privileges. Wel moest ik meebidden met de algemene godsdienstoefeningen. Maar koranlessen heb ik niet hoeven volgen.

Je tweede motie?

Dat is: Verspreidingsbeleid is hard nodig. In Rotterdam zijn de nodige resultaten geboekt. Jammer dat de PvdA daar niet in is gestapt. “Integratie met behoud van eigen cultuur” – dat is kolder. Nu nòg is het een taboeonderwerp. Dat komt door de achterban, die voor een belangrijk deel uit allochtonen bestaat. De Raad van Moskeeën is PvdA-georiënteerd, belangrijke Marokkaanse woordvoerders…

Het rapport-Patijn?

Veel te soft. Het is allemaal zo algemeen verwoord, dat je het er niet mee oneens kan zijn. Geen speld tussen te krijgen, maar concreet kan je er helemaal niets mee beginnen.

De PvdA gaat bij verkiezingen grote winst boeken, maar dat is niet te danken aan de eigen opstelling van de PvdA, maar aan de onvrede met het huidige kabinet.

De gevolgen voor de verhouding allochtoon-autochtoon zijn funest. Van enige spreiding van huisvesting komt niets terecht. Kijk maar naar de Schilderswijk, die zich onder PvdA-bestuurders tot een zuiver allochtone wijk ontwikkeld heeft.

En wie krijgen daar vrij spel? Turken en Marokkanen die hier komen en de boel naar hun hand willen zetten. Die vinden dat Nederlanders zich zouden moeten aanpassen aan de allochtonen. Islamitische feestdagen willen ze invoeren!

Een voorbeeld uit Amsterdam: een muurschildering van een naakte vrouw moest verwijderd worden omdat ‘de allochtonen’ zich daar aan stoorden. En ze deden het nog ook! Echt heel erg.

Jammer dat de PvdA over zulke zaken zo weinig principiële uitspraken doet. Op die manier krijgen schreeuwers als Wilders vrij spel.

Is het dan echt zo’n probleem?

Ja, gigantisch! De dominante religie in Nederland is altijd christelijk geweest. Dat heeft zijn sporen nagelaten in onze politiek en cultuur. Daar heb ik geen problemen mee. Maar een verlichte islam bestaat niet.

En de oplossing?

Pas je aan! Binnenkort vindt in Voorburg een door mij belegde discussie plaats: wat is maatgevend, de grondwet of de islam? Een jonge imam in opleiding heeft mij het antwoord al gegeven: het woord van God (de koran) staat boven het woord van de mens (de grondwet).

Je gaat je niet kandidaat stellen voor de nieuw op te richten Islamitische Partij?

Liever niet! Die partij, dat wordt een drama.

Toetreding van Turkije tot Europa?

Daar ben ik om economische en politieke redenen tegen. Momenteel oogt Turkije redelijk stabiel, maar vergeet niet dat het leger een voorname stabiliserende factor is. Je weet nooit… Er hoeft maar iets mis te gaan, en dan komt alle macht die nu in handen van het leger is, weer in handen van de fundamentalisten.

Maar voor we het vergeten: je overige moties?

Motie nummer 3: Naturalisatie tot Nederlander dient met enig ceremonieel gepaard te gaan. Nu kan je je bewijsje van Nederlanderschap bij de gemeente afhalen. Maar het zou een officieel, feestelijk gebeuren moeten zijn, à la een diploma-uitreiking. Het Nederlanderschap is immers iets om trots op te zijn.

En de vierde motie?

Heeft het niet gered binnen de Voorburgse afdeling. Maar ook mijn beoogde vierde motie was gericht op een strikter integratiebeleid: Ontzet ouders die hun kinderen verwaarlozen uit de ouderlijke macht.

Weliswaar bestaat er al wet- en regelgeving op het gebied van de kinderbescherming, maar de verwaarlozing die ik op het oog heb is wederom een specifiek probleem bij allochtone ouders, zoals ook de eerwraak uit mijn eerste motie een specifiek allochtoon probleem is.

Je zet stevig in, qua vreemdelingenbeleid, met maatregelen die haaks staan op de gangbare PvdA-benadering. Nooit het idee gehad dat je bij de verkeerde partij zit?

Nee hoor. Hoe anachronistisch de PvdA op dit punt ook is.  Vrienden vragen mij inderdaad regelmatig waarom ik niet voor de VVD heb gekozen, in het spoor van Afshin Ellian en Ayaan Hirsi Ali. Hoewel ik bezwaren heb tegen het allochtonenbeleid van de PvdA, kan ik mij heel goed vinden in de ideeën op het gebied van werkgelegenheid, ontwikkelingssamenwerking, ouderenbeleid, etcetera. Aan banden met het historisch verleden hecht ik niet; het gaat mij om de affiniteit met de huidige idealen. Die affiniteit heb ik met de idealen van de PvdA. Ik ben in hart en nieren een sociaal-democraat.

Alfred van der Helm en Willem Minderhout