Gedichtendag: De Voze Mannen

Jaren geleden maakte ik een vertaling van The Hollow Men van T.S. Eliot. Op deze gedichtendag moest ik daar ineens weer aan denken. Ik vond mijn vertaling destijds wel geslaagd.


De voze mannen (1) (The Hollow Men, 1925)

Mistah Kurtz - hij dood.(2)

Een stuiver voor de Oude Baas (3)

I

Wij zijn de voze mannen
Wij zijn de opgezette mannen
Leunend tegen elkaar
Het kopstuk gevuld met stro. Helaas!
Onze verdroogde stemmen, als
We samen fluisteren
Zijn zacht en betekenisloos
Als wind in droog gras
Of rattengetrippel over gebroken glas
In onze droge kelder

Vormloze gestalte, kleurloze schaduw
Verlamde kracht, gebaar zonder beweging;

Zij die de weg volgden,
Met priemende ogen, naar het andere koninkrijk van de Dood
Herinneren zich ons - als ze dat al doen - niet als verloren
Gewelddadige zielen, maar slechts
Als de voze mannen
De opgezette mannen.

II

Ogen die ik in een droom niet zou willen tegenkomen
In het dromenrijk van de dood
Die verschijnen niet:
Daar, zijn de ogen
Zonlicht op een gebroken zuil
Daar, zwiept een boom
En stemmen zingen
In de wind
Verder verwijderd en plechtstatiger
Dan een vervagende ster.

Laat me niet dichter bij zijn
In het dromenrijk van de dood
Laat me ook zulke
Uitgekiende vermommingen dragen
Rattenjas, kraaienhuid, gekruiste roeden
In een weide
Me gedragend zoals de wind zich gedraagt
Niet dichter bij ---

Niet die laatste ontmoeting
In het koninkrijk der schemering

III

Dit is het dode land
Dit is cactussenland
Hier worden de stenen beelden
Opgetild, hier ontvangen zij
De smeekbede van een dode man's hand
Onder het geflonker van een vervagende ster.

Is het zo ook
In het andere koninkrijk van de dood
Waar we eenzaam waken
In het uur dat we
Beven van tederheid
Lippen die zouden willen kussen
Prevelen gebeden voor steengruis.

IV

De ogen zijn niet hier
Er zijn hier geen ogen
In deze vallei van de stervende sterren
In deze voze vallei
Deze gebroken kaak van onze verloren koninkrijken

Op deze laatste der ontmoetingsplaatsen
Klampen wij ons aan elkaar vast
En vermijden elk woord
Terwijl we samenklonteren op het strand van de gezwollen rivier

Stekeblind, tenzij
De ogen weer tevoorschijn komen
Als de eeuwige ster
Veelbladige roos
Van het schemerige koninkrijk des doods
De hoop slechts
Van lege mannen.

V

En zij maakte van boter een cactusvijg
Een cactusvijg, pardoes
"Kzal je prikken, kzal je prikken"
Zei de cactusvijg. (4)

Tussen de gedachte
En de werkelijkheid
Tussen de beweging
En de daad
Valt de schaduw

Want Uw Koninkrijk kome

Tussen de verwekking
En de schepping
Tussen de emotie
En het antwoord
Valt de Schaduw

Het leven is erg lang

Tussen het verlangen
En de kramp
Tussen de kracht
En het bestaan
Tussen de essentie
En het verval
Valt de Schaduw
Want Uw Koninkrijk kome

Want Uw
Want leven
Want Uw Koninkrijk ko...

Zo eindigt de wereld
Zo eindigt de wereld
Zo eindigt de wereld
Niet met een knal maar met een zacht janken.

T. S. Eliot, 1925.

(Vertaling uit het Engels: Willem Minderhout, 08-05-2004. Bijgewerkt - motto, typografie en noten - op 13-11-2004 aan de hand van T.S. Eliot, The Complete Poems and Plays, Londen, Faber and Faber, 1969 en commentaar van David Koning. )

Noten:

1) David Koning schreef: "Het gedicht is natuurlijk een metafoor voor ons mensen in ons eigen tranendal en het intrigerende is dat Eliot een ontsnapping niet helemaal uitsluit. In mijn ogen is het dan ook niet juist om “men” door “mannen” te vertalen, omdat ons tranendal ook door vrouwen bevolkt wordt, die op z’n minst een even groot aandeel in het in stand houden van deze voze maatschappij hebben.

L’enfer, c’est les autres, headpiece filled with straw, talking heads, deskundigen, ach eigenlijk is er nooit wat veranderd.

Dus ik blijf van mening dat: “Wij zijn de voze mensen Wij zijn de opgezette mensen”, Eliot’s lading beter dekt."

Ik denk dat David gelijk kan hebben. Ik vind echter 'voze mannen' krachtiger klinken dan 'voze mensen'. Een kwestie van smaak. Overigens zouden de, aanvankelijk niet door mij vertaalde, regels die als motto dienen (noot 2 en 3) er op kunnen wijzen dat het hier vooral mannen betreft.

2 ) "Mistah Kurtz - he dead", is een citaat uit 'Heart of Darkness' van Joseph Conrad. Dit verhaal is bij de meesten bekend in de vorm van de film 'Apocalypse Now', waarin Francis Ford Coppola het verhaal verplaatst van Centraal Afrika in de negentiende eeuw naar Vietnam in de twintigste eeuw.

3) "A penny for the Old Guy", zou volgens een posting op internet, slaan op Guy Faukes, de man die in 1603 het Engelse parlement wilde opblazen. Op Guy Faukes Day, 5 november, worden nog steeds stropoppen verbrand. 'Een stuiver voor de Oude Baas' is dus een pertinent verkeerde vertaling. Alternatieven als 'een stuiver voor de oude Balthazar', of wellicht 'Volkert', leken me echter niet beter.

4) David Koning schreef: "Ik heb nog even wat gegoogled en onderstaand stukje gevonden, maar ik veronderstel dat jij dat ook wel gelezen zult hebben:

The first four lines of Part V parody "The Mulberry Bush," substituting for the fertility symbol connoting love (as in the legend of Pyramus and Thisbe) an image purely phallic. And echoing the chant of the May games, "Here we go gathering nuts in May . . . At five o'clock in the morning," with its reminiscence of the Maypole dance and the "country copulatives," they underscore the sexual nature of the plight with which the poem deals. In this terminal section, one is back, so to speak, in the marriage chamber of Eliot's "Ode," where sex has gone wrong. And in spite of the plain statement that the hollow men must remain "sightless" unless the rose reappears, love, along with powers of creation and repentance, is still sought in the world of nightmare.

Er schieten mij op dit moment geen kinderliedjes binnen met een verhulde erotische lading, hoewel ik mij kan herinneren dat wijlen Anton Constandse ooit rond Sinterklaas het volk uitgelegd heeft hoe erotisch de meeste Sinterklaasliedjes eigenlijk zijn: “Hoort wie klopt daar kinderen”, “Sinterklaas kapoentje”, “Zie de maan schijnt door de bomen” enzovoort. Wat jij er, overigens heel fraai, met de cactusvijg van gemaakt heb, mist wellicht die clou, maar misschien zit die er ook helemaal niet in en is het slechts een onjuiste interpretatie van de commentator."

Ik heb zitten worstelen met deze vertaling. In een eerdere versie heb ik hier het liedje 'Jan Huijgen in de ton' gebruikt, maar dat beviel me niet echt. In het licht van het commentaar, dat ik niet kende, is misschien de volgende oplossing beter:

Alternatief:

"Hop Marjanneke, stroop in 't kanneke
Laat de cactusjes dansen
Gisteren was de Prins in 't land
En nu die voze mannen."

PvdA wordt 65! (Maar gaat nog lang niet met pensioen!)

Foto van het oprichtingscongres van de PvdA

Bijna ging de vijfenzestigste verjaardag van de PvdA ongemerkt voorbij. Gelukkig heeft Cees Kamminga te elfder ure een klein maar indrukwekend feestje georganiseerd in Delft. Cees zond mij onderstaande uitnodiging:

Op woensdag 9 februari a.s. ben je van harte welkom in woonzorgcentrum Die Buytenweye, Chopinlaan 9 in Delft. Het programma duurt van 10:00 uur tot 12:00 met aansluitend een broodjesmaaltijd.
Na de opening zal prof.dr. Herman Noordegraaf stilstaan bij de geschiedenis van de PvdA en de rol en betekenis van Willem Banning die in 1946 voorzitter was op het oprichtingscongres.

Daarna zal PvdA voorzitter, drs. Lilianne Ploumen aandacht geven aan wat de PvdA de afgelopen 65 jaar in politiek opzicht heeft bereikt.
Tenslotte geeft Jelle Menges, voorzitter van de Jonge Socialisten zijn visie op de toekomst van de partij.

Ook zullen we de aanwezige jubilarissen in het zonnetje zetten. De PvdA heeft 943 (!)leden die vanaf februari 1946 ononderbroken lid zijn geweest en nu dus 65 jaar lid zijn. De jubilarissen in het gewest Zuid Holland zijn persoonlijk uitgenodigd, maar natuurlijk is iedereen van harte welkom.

We vieren het feest in de nieuwe grote zaal van de uitbreiding van Die Buytenweye, het Delftse woonzorgcentrum dat altijd een sterk sociaal-democratisch karakter heeft gehad.

Dus graag tot 9 februari a.s.

met hartelijke groet,

Cees Kamminga
voorzitter PvdA Delft/Midden-Delfland

Beter ten Halbe gekeerd, dan ten hele gedwaald

De Haagse Studentenvakbond vroeg me of ik, als docent van de Haagse Hogeschool, iets wilde zeggen aan het begin van de studentendemonstratie bij de HHS. Hieronder vind je de tekst die ik op het Johanna Westerdijkplein heb uitgesproken.

Foto gemaakt door Nicola Fraccaroli

Minister President Rutte vindt de kwaliteit van het Hoger onderwijs te laag. Hij wil die kwaliteit verhogen door studenten meer te laten betalen, de salarissen van de docenten te bevriezen en de onderwijsinstellingen minder geld te geven.

Is dat logisch?

De vraag stellen is hem beantwoorden!

Hoe kunnen we de kwaliteit van het hoger onderwijs vergroten als het kabinet bezuinigt op datzelfde hoger onderwijs?

Pas in 2015 – na deze kabinetsperiode als dit kabinet de rit uitzit - is voor het hoger onderwijs het saldo tussen overheidsbezuinigingen en –investeringen nul. Het hoger onderwijs moet in 2012 120 miljoen inleveren.

De voorgenomen maatregelen betekenen dat 2000 docenten ontslagen zullen worden.

Het aantal contacturen met studenten neemt niet met twee uur toe, wat iedereen nodig vindt, maar met een uur af!

Tegelijkertijd wil dit Kabinet dat Nederland zijn positie op de ranglijst van kennissamenlevingen verstevigt. Investering in het hoger onderwijs en in studiesucces is een rendabele investering die leidt tot groei van onze economie. Dus een regering die er nu geld weghaalt, doet een aanslag op het herstel van onze economie.

Volgens Alexander Rinnooij Kan van de Kennis en Innovatie Agenda is daar twee miljard per jaar voor nodig om de positie van Nederland als kennissamenleving te versterken. Dit Kabinet heeft daar goed naar geluisterd en geeft een miljard per jaar minder uit.

Is dat logisch?

De vraag stellen is hem beantwoorden!

In een kennissamenleving zou een ‘Leven Lang Leren’ normaal moeten worden. Vandaar dat dit kabinet studenten die na hun dertigste beginnen aan een opleiding niet langer bekostigen. Voor deze groep studenten gaat het collegegeld straks omhoog van 1.500 naar 6.500 euro per jaar. Dat kunnen al die wijkagenten, ambtenaren, verpleegkundigen en dergelijke die bij ons een deeltijdopleiding volgen nooit betalen. Daar gaat de kans voor Henk, Ingrid, Mustapha en Khadija om hun positie op de arbeidsmarkt te verbeteren en de economie te versterken! We kunnen onze deeltijdopleidingen wel opdoeken!

Is dat logisch?

De vraag stellen is hem beantwoorden!

Ik geef zelf ook les in International Public Management. Die opleiding wordt, zoals zoveel Nederlandse Engelstalige hoger onderwijsopleidingen bevolkt door studenten uit alle hoeken en gaten van de wereld. Dit kabinet wil niet langer opdraaien voor de studiekosten van studenten buiten de EU. Voor deze groep studenten gaat het collegegeld straks ook omhoog van 1.500 naar 6.500 euro per jaar.

Voor een Kabinet dat alles dat van buiten komt eng lijkt dit te vinden is dat misschien logisch.

Maar vinden wij dat ook?

Hebben we niet juist die internationale oriëntatie nodig om ons land weerbaar te maken als open economie in de hedendaagse wereld? In 2004 werd nog gepleit voor meer internationale uitwisseling en mobiliteit van studenten. Dat lijkt al weer heel lang geleden.

Volgens Harm Beertema van de PVV en Sander de Rouwe van het CDA 'spannen de onderwijsinstellingen jullie – studenten - voor hun karretje' door jullie vandaag massaal naar Den Haag te sturen voor deze demonstratie tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs.

Foto: Kelston Brooks, Rosalyn Hassell, Willem Minderhout

Heb ik iets gemist? Hebben we jullie moeten sturen? Of hebben jullie ons meegesleurd in jullie verontwaardiging over dit beleid?

En is die verontwaardiging terecht?

De vraag stellen is hem beantwoorden!

Beter ten Halbe gekeerd, dan ten hele gedwaald.

Op naar het Malieveld!

De PvdA-kandidaten voor de Provinciale Staten uit Haaglanden.

PvdA’ers uit de regio Haaglanden willen zich inzetten voor meer natuur en betere mobiliteit.
De PvdA heeft zeven kandidaten uit de regio Haaglanden bij de eerste twintig kandidaten op de lijst staan voor de provinciale statenverkiezingen van 2 maart.

v.l.n.r.: Petra Smits, Martin Loose, Susan Cohen
Jehoram, Frans Muijzers, Eric Borggreve, Willem Minderhout, Bahattin
Erbas.


Den Haag en het Westland

• Petra Smits staat op plaats 5. Zij wil Zuid-Holland aantrekkelijk houden voor burgers en bedrijven, door middel van ,, goede bereikbaarheid en mix van werken en wonen.’’ Ook wil zij het voorzieningenniveau op peil houden.
  

• Voor Willem Minderhout uit Den Haag, plaats 11, is het ,,slecht nieuws dat de huidige regering alle ambities op natuur- en milieugebied heeft laten varen. Het maakt de rol die de Provincie en de Eerste Kamer zouden moeten spelen wel groter dan ooit.’’
  

• Mobiliteit is een probleem in het Westland, ook voor niet-autobezitters, constateert Eric Borggreve uit Wateringen. Hij staat op plaats 15. De Provincie moet ‘slimme mobiliteit’ bevorderenen fietsverbindingen verbeteren, vindt hij. ,,Werkgelegenheid enwoningbouw gaan Westland gaan soms ten koste van de leefbaarheid, rusten natuur.’’
  

• Zijn medekandidate Susan Cohen Jehoram uit Den Haag staat op plaats 18. Zij is tegen ,,een tolweg A3 dwars door het Groene Hart, zoals het Kabinet en de PVV voor ogen hebben.’’
  

Voorburg, Zoetermeer en Kwintsheul

• Statenlid Martin Loose uit Voorburg staat op plaats 9. Hij gaat voor duurzaamheid. Dat betekent volgens hem dat bij alle besluiten eerst moet worden gekeken naar de lange termijn, om van daaruit terug te redeneren naar datgene wat voor nu het beste is.’’
  

• Frans Muijzers uit Zoetermeer staat op plaats 12. Hij wil de leefbaarheid binnen de steden en dorpen op peil houden door meer groen in de wijken. ,,Wijkgroen zorgt voor ‘natuurlijke buffers’ tussenbebouwing en het stemt de bewoners tevreden. Een (Zoetermeerse) stemop de PvdA is ook een stem voor solidariteit met kwetsbaren, vindt Frans.
  

• Bahattin Erbas uit Kwintsheul staat op plaats 17. Hij wil een politiek klimaat scheppen ,,dat recht doet aan onze multiculturele samenleving.’’ Hij constateert een kloof tussen burger en provincie. Provinciale bestuurders moeten meer de maatschappij in, zegt Bahattin.
  

De complete lijst is te vinden op www.zuidholland.pvda.nl. Tonny van
de Vondervoort is lijsttrekker.