De PvdA is voor
meer zeggenschap, maar zijn we ook voor directe democratie? Zes kant en klare amendementen op het ontwerpverkiezingsprogramma. Wie dient ze in?
Zijn verkiezingsprogramma’s
belangrijk? Ze geven altijd een beetje de
indruk dat het een foto van een partij in zijn zondagse pak is, waar je je
maandag niet veel van hoeft aan te trekken. Je moet je vooral niet blindstaren
op details van deze, zeker waar het de PvdA betreft, al te gedetailleerde
geschriften.
Er worden in die
programma’s echter wel ‘grote lijnen’ uitgezet.
In het ontwerpprogramma van de PvdA vinden die meestal mijn instemming,
soms een schouderophalen - het zal wel – en af en toe verbijstering.
Die verbijstering
trof mij toen ik het hoofdstuk ‘democratie en bestuur’ las. Het hoofdstuk begint uitermate inspirerend. ‘De PvdA streeft naar een sterke
samenleving en een sterke democratie, waarin burgers en gemeenschappen mede
vorm geven aan de publieke zaak en waarin burgers daadwerkelijk invloed kunnen
uitoefenen op het bestuur. In het klein in de buurt, op het werk, de school en
in het groot op het gemeentelijke, Nederlandse en Europese beleid.’
Halverwege dacht
ik echter dat ik een oud programma van D66 aan het lezen was. Het begint al met
de titel van het tussenkopje: ‘Een
directe en herkenbare democratie’. Nederland kent een representatieve
democratie en geen directe democratie en ik wil dat graag zo houden.
Volgens mij was en is
dat ook een PvdA-standpunt. In het beginselmanifest staat niet voor niets: ‘De democratische
rechtsstaat met haar parlementaire democratie, met het klassieke evenwicht van
machten en haar nadruk op grondrechten blijft echter centraal staan. Wel dient
zij een veelzijdiger karakter te krijgen, met meer varianten aan inspraak en bestuur.
Hoofdstuk 3.4.2 van het beginselmanifest heet niet voor niets ‘De representatieve
democratie’ waarbij ‘alle politieke macht gebaseerd
(moet) zijn op een mandaat van kiezers.
Dit leidt tot de
volgende amendementen:
Amendement 1
Het tussenkopje 2
‘Een directe en herkenbare democratie’:
het woord ‘directe’ vervangen door ‘representatieve’.
Amendement 2
De PvdA is voorstander van een correctief
referendum en van burgerinitiatieven als instrument voor politieke agendering.
Schrappen: ‘van een correctief referendum en’
Toelichting: Een representatieve democratie staat geenszins op gespannen voet met meer burgerparticipatie. ‘Correctieve referenda’ staan daar echter mee in schrille tegenspraak. Politieke vertegenwoordigers moeten ‘zonder last’ hun werk kunnen doen.
Amendement 3.
‘De PvdA streeft naar
vergroting van zeggenschap van burgers over de aanstelling van bestuurders, te
beginnen met de burgemeester. Dit kan bijvoorbeeld door het kiezen van de
burgemeester door de gemeenteraad te doen plaatsvinden, telkens onmiddellijk na
gemeenteraadsverkiezingen. Vervangen door: 'de PvdA is voor de door de
Gemeenteraad gekozen burgemeester'.
Toelichting:
Noch het direct
kiezen van de minister-president, noch het direct kiezen van de commissaris van
de koningin, noch het direct kiezen van de burgemeester past in ons
representatieve stelsel. Kamer, Staten
en Raad zijn de domeinen van de volksvertegenwoordiging. De PvdA stelt zich daarom al geruime tijd op
het standpunt dat - omdat een kroonbenoeming uit de tijd is – CdK’s en burgemeesters
dienen te worden gekozen door Staten en Gemeenteraad.
Amendement 4
‘ Ook wil de PvdA
de stemgerechtigde leeftijd vaststellen op 16 jaar. ‘ Geheel schrappen.
Toelichting: Komt volledig uit de lucht vallen. Nederlanders
zijn juridisch volwassen als ze 18 zijn. Er is geen enkele aanleiding om de
kiesgerechtigde leeftijd (actief en passief?) te verlagen. Beter onderwijs in geschiedenis en
maatschappijleer ware hier beter op zijn plaats.
Amendement 5
´De rol van ons Staatshoofd
moet op enkele punten worden herzien. De Koning(in) heeft in de toekomst geen
rol meer in de Raad van State. Bij kabinetsformaties is het gewenst dat de
Tweede Kamer het initiatief neemt in plaats van de Koning(in). In onze visie
blijft de Koning(in) wèl lid van de regering zodat de ministeriële
verantwoordelijkheid blijft bestaan.´
Geheel schrappen.
Toelichting: Hier wordt een niet bestaand probleem
opgelost, respectievelijk een nog niet bestaand probleem gecreëerd. Het voorzitterschap van de RvS is zuiver
ceremonieel, de rol van het staatshoofd bij de formatie is zuiver procedureel,
maar daardoor (juist) erg nuttig. Bovendien, zie Rutte, is het weliswaar
onfatsoenlijk, maar niet verboden als een (in)formateur zich niet aan deze
procedure houdt.
Amendement 6
‘De publieke sector
moet meer doen met minder mensen. Wij willen een kleinere rijksoverheid en minder
politici in gemeenten en provincies. ‘ Geheel schrappen.
Toelichting:
Een kleinere
rijksoverheid is geen doel op zich. Bezuinigen op het aantal politici getuigt ofwel
van een ‘weg met ons’-mentaliteit , ofwel
van een heimelijk verlangen de kiesdrempel te verhogen, of van beide. Tot slot: het programma mag best wat korter. Deze voorstellen zullen niet alleen de overtuigingskracht maar ook de leesbaarheid verhogen.
Willem Minderhout
Het concept-verkiezingsprogramma van de PvdA vind je hier >>>
Het beginselmanifest van de PvdA vind je hier >>>
